Tijdelijke verruiming openbaarmakingstermijnen jaarverantwoording Wtza

Minister Helder heeft de Tweede Kamer per brief geïnformeerd over het voornemen om de openbaarmakingstermijnen voor de jaarverantwoording Wtza door bestaande zorgaanbieders voor de boekjaren 2022 en 2023 tijdelijk te verruimen. De Eerstelijnscoalitie ziet deze tijdelijke verruiming als stap voor de gevraagde extra tijd. Daarmee zijn we er nog niet. Inhoudelijk verandert hiermee nog niets: we blijven met het ministerie van VWS in gesprek over proportionaliteit, het voorkomen van cumulatie van nieuwe wetten en regels, toename regeldruk en maatwerk.

Met de op 1 januari 2022 in werking getreden Wet toetreding zorgaanbieders (Wtza) wordt de openbare jaarverantwoording verplicht voor álle zorgaanbieders in de Wet marktordening gezondheidszorg (Wmg). Met daaronder de gehele eerstelijnszorg en ook de huisartsenzorg. Doel van deze openbaarmakingsplicht is een maatschappelijke verantwoording over de besteding van de collectieve middelen, waarbij de overheid, mede op verzoek van de Tweede Kamer, het toezicht wil bevorderen door kleine zorgaanbieders een toereikende financiële verantwoording te laten afleggen. De Eerstelijnscoalitie heeft vanaf het allereerste uur haar zorgen geuit over het nut en de noodzaak van deze gegevensuitvraag in relatie tot de toename van de administratieve lastendruk en de vraag of de komst van deze nieuwe regels het beoogde doel dient. De Eerstelijnscoalitie ziet niet de toegevoegde waarde van de gevraagde tijdsinvestering voor het afdekken van ernstige risico’s in de praktijkvoering of voor de zorg voor patiënten.

Aangedrongen op verruiming
De Eerstelijnscoalitie heeft meermaals met minister Helder gesproken over de effecten van de Wtza voor praktijken in de eerste lijn, in het bijzonder als het gaat om de jaarverantwoordingsplicht. We hebben daarbij gepleit voor een uitzonderingspositie voor de eerste lijn en/of kleinere zorgaanbieders tot een bepaalde omzetgrens om daar de regeling in zijn geheel niet van toepassing te laten zijn. De minister gaat desondanks de jaarverantwoording invoeren voor alle zorgaanbieders. Onze ernstige zorgen over de administratieve lastendruk en uitvoerbaarheid voor de eerstelijnspraktijken worden gedeeld door de alliantie van administratie- en accountantskantoren. Die heeft daarom aanvullend op het verzoek van de Eerstelijnscoalitie ook aangedrongen op een verruiming van de openbaarmakingstermijnen.

Wat houdt de verruiming in?
De jaarverantwoording over boekjaar 2022 dient volgens de voorgenomen tijdelijke wijziging uiterlijk 31 december 2023 openbaar te worden gemaakt (dit was 1 juni 2023). Over boekjaar 2023 moet de openbaarmaking uiterlijk 1 oktober 2024 zijn gebeurd (dit was 1 juni 2024). Met de voorgenomen tijdelijke verruiming van de openbaarmakingstermijnen komt er meer tijd en ruimte voor bestaande zorgaanbieders om aan de vereisten van de jaarverantwoordingsplicht te voldoen. Opvallend is wel dat de voorgenomen verruiming alleen geldt voor bestaande zorgaanbieders en niet voor nieuwe zorgaanbieders. We zijn hierover in gesprek met het ministerie.

Geen verruiming nieuwe aanbieders
Volgens het voornemen vallen nieuw opgerichte zorgaanbieders (we zijn met het Ministerie van VWS in overleg hoe deze categorie te duiden) niet onder het zogenoemde ingroeipad, omdat zij volgens de minister “sinds eind september 2021 rekening kunnen houden bij het inrichten van hun financiële bedrijfsvoering met de nieuwe wet- en regelgeving omtrent de jaarverantwoording. Deze categorieën van zorgaanbieders hebben naar mijn oordeel daarom geen extra ruimte nodig om hun financiële bedrijfsvoering om te zetten in een maatschappelijke verantwoordingscyclus.” We vragen hiervoor aandacht bij het ministerie van VWS, omdat dit onderscheid niet is uit te leggen, zeker niet met het oog op de uitvoerbaarheid. Met het oog op het schrijnend tekort aan capaciteit en behoud van professionals in de eerstelijnszorg is dit een niet te volgen keuze. Daarnaast is van belang dat doorlopend wordt getoetst of de tijdelijke verruiming daadwerkelijk voldoende ruimte biedt aan zorgaanbieders en hun adviseurs om aan de jaarverantwoordingsplicht te kunnen voldoen.

Alternatief voorstel verantwoording
Over de inhoudelijke invulling van de jaarverantwoordingsplicht zijn we onverminderd in gesprek met het ministerie van VWS. In juni 2022 hebben we afspraken proberen te maken voor een alternatief voorstel verantwoording, waardoor eerstelijnszorgaanbieders de jaarverantwoording op een zinvolle en zo eenvoudig mogelijke manier af kunnen leggen om de administratieve lasten zoveel mogelijk te beperken. Afgesproken is dat een extra toets op uitvoerbaarheid wordt gedaan en dubbele uitvragen van data worden beperkt. De uitvoerbaarheidstoets wordt momenteel uitgevoerd.

Meer informatie
NVM-mondhygiënisten werkt samen met de Eerstelijnscoalitie op dit dossier. De Landelijke Huisartsen Vereniging (LHV) heeft alles met betrekking tot de Wtza gebundeld op een aparte themapagina.
Bekijk ook de Kamerbrief over voornemen tijdelijke wijziging openbaarmakingstermijn jaarverantwoording.