Kennisbank - Stoppen experiment per 1 juli 2025

We houden druk op de ketel in de Tweede Kamer en het ministerie van VWS over het stoppen van het experiment op 1 juli 2025 en het vervolg hierop. Onze stellingname is dat het stopzetten van het experiment in het nadeel is van de patiënten en de continuïteit van de mondzorg, zoals we begin dit jaar ook in een petitie naar de Tweede Kamer hebben betoogd. Over de praktische consequenties van het stopzetten van het experiment zullen we onze leden op 19 juni 2025 uitvoerig informeren.

NVM-mondhygiënisten is intensief in gesprek met het Zorginstituut Nederland over de zelfstandigheid van mondhygiënisten in het kader van een artikel 3 procedure. Hierover voeren we constructief en inhoudelijk overleg over de aanvraagprocedure. We zien echter dat dit proces lang kan duren door gebrek aan capaciteit bij het Zorginstituut Nederland en de mogelijke onduidelijkheid rond de wet BIG. Op 6 juni 2025 komt de Gezondheidsraad met een advies over de wetgeving rond BIG en dat kan consequenties hebben voor ons traject. We houden dit nauwlettend in de gaten en zullen dit zorgvuldig met onze leden delen.

Met het stoppen van het experiment is de zelfstandigheid voor röntgenfoto’s maken, het geven van anesthesie en het prepareren komen te vervallen. Alle overige bevoegdheden blijven zoals het was, dus een mondhygiënist mag nog steeds een periodiek mondonderzoek doen.

Als het experiment stopt, stopt de BIG-registratie en de volledig zelfstandige bevoegdheid voor het geven van anesthesie, het boren en vullen en het maken van foto’s. Er verandert echter niets aan het opleiding en deskundigheidsgebied van de mondhygiënist. Dit betekent dat je nog steeds bevoegd bent om de handelingen uit te voeren, echter alleen na opdracht. En dit betekent ook dat je als mondhygiënist nog steeds een wettelijk beschermde titel draagt.

Nee. Met het stoppen van het experiment en het vervallen van de BIG-registratie is het wettelijk tuchtrecht niet meer op mondhygiënisten van toepassing. Wel heeft NVM-mondhygiënisten een aantal jaren geleden het verenigingstuchtrecht in het leven geroepen.

Het verenigingstuchtrecht is op NVM-leden van toepassing en kan door patiënten worden gebruikt indien sprake is van aansprakelijkheid voor handelen door een mondhygiënist. Daarnaast staat de weg naar de rechter open, maar wordt in het algemeen toch gekozen voor de klachtenregeling en de geschillenregeling.
Dit is de meest laagdrempelige wijze van geschillenbeslechting voor zowel de patiënt als de mondhygiënist. Sinds inwerkingtreding van de Wkkgz kan ook een schadevergoeding worden gevorderd tot maximaal 25.000,-.

Tot het deskundigheidsgebied van mondhygiënisten hoort het maken van röntgenfoto’s. Tijdens de opleiding worden zij opgeleid tot Toezichthoudend Medewerker Stralingsbescherming (TMS) voor tandheelkunde basisniveau (voorheen stralingsdeskundige niveau 5A/M).

Er geldt een verplichte nascholing voor mondhygiënisten, Volgens de richtlijn Tandheelkundige radiologie ben je verplicht om jouw kennis over de tandheelkundige radiologie op peil te houden door middel van minimaal 4 nascholingsuren per 5 jaar. Door deze cursus te volgen, wordt voldaan aan de verplichte nascholingseis.

Het stoppen van het experiment betekent niet dat de deskundigheid om röntgenfoto’s te maken komt te vervallen. Om bekwaam en dus bevoegd te blijven om foto’s te maken (via opdracht en tussenkomst), is bij- en nascholing zoals hierboven aangegeven wel vereist.

Om functioneel zelfstandig bevoegd te zijn voor anesthesie en boren en vullen, moet je bekwaam en dus bevoegd zijn. Als eerste moet je opgeleid zijn om de handelingen te kunnen uitvoeren. Daarnaast dien je je periodiek bij- en na te scholen en dien je de handeling ook “eigen” te houden door deze regelmatig uit te voeren. Voor anesthesie en boren en vullen zijn hiervoor geen wettelijke termijnen vastgelegd.

Werk je als zelfstandig ondernemer?
Dan ben je zelf verantwoordelijk voor tijdige bij- en nascholing.

Werk je in loondienst?
Dan is de werkgever verantwoordelijk voor tijdige bij- en nascholing. Een werkgever is ook verplicht deze scholing te vergoeden (kosten en tijd) die nodig is voor een goede uitoefening van de functie.

De Wet BIG heeft als stelregel: bekwaam is bevoegd. Bevoegd ben je omdat je een bepaalde opleiding hebt voltooid, waarbij de betreffende handeling tot het deskundigheidsgebied behoort en daarnaast omdat je bekwaam bent de handeling uit te voeren.

Bekwaam ben je omdat je voldoende kennis hebt over de handeling en de handeling kunt uitvoeren. De situatie kan zich dus voordoen dat je ondanks dat je bent afgestudeerd, niet voldoende bekwaam (meer) bent om de handeling uit te voeren.

Voorbeeld:
Je bent 5 jaar geleden afgestudeerd als mondhygiënist, maar hebt daarna niet als mondhygiënist gewerkt. Je besluit toch weer het vak in te gaan. Je bent door je opleiding mondhygiënist, maar omdat je 5 jaar niet als mondhygiënist hebt gewerkt, ben je onvoldoende bekwaam de handelingen uit te voeren. Je dient dan bij- en nascholing te volgen om weer voldoende bekwaam te zijn. Bij- en nascholing bestaat uit feitelijke scholing, maar ook kun je ervaring opdoen bij een collega door een paar dagen mee te lopen.

Voorbeeld:
Je hebt gedurende je opleiding geleerd te boren en te vullen, maar je hebt dit na je opleiding niet in de praktijk gedaan. Je wisselt van werkveld na een aantal jaren en er word je gevraagd om te gaan boren en vullen. In dat geval moet je voor jezelf beoordelen of je nog wel bekwaam en dus bevoegd bent om te boren en te vullen, of dat je bij- en nascholing en wat meeloopuren nodig hebt.

Als je in loondienst werkzaam bent, dan heb je een arbeidsovereenkomst getekend. Deze kan voor bepaalde of onbepaalde tijd zijn, maar daarnaast zijn er ook andere afspraken gemaakt. Doorgaans heb je getekend voor de functie mondhygiënist. Je bent mondhygiënist en daarmee voldoe je aan het opleidingscurriculum en aan de in de wet vastgelegde opleiding en deskundigheid.

Op basis van je deskundigheid en ervaring bespreek je voordat je in dienst komt samen met de werkgever de salarismogelijkheden. Met het stoppen van het experiment, vervalt je zelfstandige bevoegdheid voor anesthesie en boren en vullen, maar wijzigt er niets in je deskundigheidsgebied of ervaring. Het stoppen van het experiment behoort dan ook geen arbeidsrechtelijke gevolgen te hebben.

Nee. Met het stoppen van het experiment vervalt de BIG-registratie en de zelfstandige bevoegdheid voor het geven van anesthesie en het boren en vullen van primaire cariës. Maar er verandert niets aan je deskundigheid. Voor de mondhygiënist is de deskundigheid wettelijk vastgelegd in het Besluit Opleiding- en Deskundigheidsgebied Mondhygiënist in 2006. Deze blijft ongewijzigd.

Nee. Het delegeren van deze handelingen kan niet meer.

Met het vervallen van de volledige zelfstandigheid, is ook de bevoegdheid vervallen om deze voorbehouden handelingen zelf te delegeren aan een mondzorgverlener die jij daarvoor bekwaam en bevoegd acht.

Wie er uiteindelijk aansprakelijk is voor de opdrachtrelatie en de uitvoering van de handelingen waarvoor de mondhygiënist functioneel zelfstandig bevoegd is, is niet makkelijk en eenduidig te beantwoorden.

Als de uitvoering van een handeling niet goed verloopt en er is schade, dan is de mondhygiënist daarvoor aansprakelijk. Maar als er ook iets mis is gegaan bij het geven van de opdracht, kan ook de tandarts aansprakelijk zijn. De tandarts heeft bijvoorbeeld niet vastgesteld dat de mondhygiënist bekwaam en dus bevoegd is. Al met al moet in geval van schade dus gekeken worden naar alle facetten en de gehele uitvoering van de opdrachtrelatie.

Wat ook meespeelt is de werkvorm van de mondhygiënist. Werk je als mondhygiënist in loondienst, dan is de tandarts als werkgever op grond van het arbeidsrecht risico aansprakelijk voor het handelen van jou als mondhygiënist werknemer.

Ben je werkzaam als zelfstandig ondernemend mondhygiënist, dan kun je niet terugvallen op een werkgever, en ben je zelf volledig aansprakelijk voor je eigen handelen. Hiervoor dien je dus op grond van de Wkkgz aangesloten te zijn bij een klachten- en geschillenregeling, maar ook een beroepsaansprakelijkheidsverzekering te hebben afgesloten.

Nee. Dit klopt niet. bij de uitvoering van de opdrachtrelatie, dus voor de opdracht, functionele zelfstandige bevoegdheid en de uitvoering van die handelen, is er verantwoordelijkheid voor beiden. De mondhygiënist moet bekwaam en dus bevoegd zijn de handeling uit te voeren. Hiervoor is de mondhygiënist verantwoordelijk.

De tandarts moet zich ervan vergewissen dat de mondhygiënist aan wie de opdracht wordt verleend, bekwaam en bevoegd is om de handeling uit te voeren. Hiervoor is de tandarts verantwoordelijk.

Vervolgens verleent de tandarts de opdracht en vervolgens voert de mondhygiënist de handeling zelfstandig uit en is hiervoor verantwoordelijk. Klik hier voor het informatiedocument stoppen experiment voor meer informatie.

Nee, het geven van oppervlakte anesthesie door middel van zalf (xylocaine of oraqix gel) is geen voorbehouden handeling. Het geven van anesthesie door middel van een injectie wel, omdat dit weefsels scheidt. Voor het geven van oppervlakte anesthesie geldt dus geen functioneel zelfstandige bevoegdheid. Deze mag zonder opdracht gegeven worden.

De tandarts dient zich na een verzoek tot opdracht zoals het wettelijk heet “ervan te vergewissen” dat de mondhygiënist aan wie de opdracht wordt verleend bekwaam en bevoegd is om de opdracht uit te voeren. De tandarts moet dus zeker weten dat jij als mondhygiënist bekwaam en dus bevoegd bent om anesthesie te geven of te boren en te vullen. Hij kan dit doen door de diploma’s  en bij- en nascholingsbewijzen in te zien. Dan komt het moment dat hij opdracht geeft. Dit wordt doorgaans gedaan door opdracht te geven voor het gehele gezamenlijke patiëntenbestand, dus de patiënten die bij hem zijn ingeschreven voor tandheelkundige zorg en die jij hebt ingeschreven in je mondhygiënistenpraktijk.

Ingeval van loondienst of als je werkt als zzp’er is er vaak een praktijkprotocol waarin is vastgelegd dat de mondhygiënist werknemer opdracht krijgt voor het geven van anesthesie en het boren en vullen van primaire cariës betreffende de patiënten die in het patiëntenbestand van de praktijk zijn ingeschreven. Het is belangrijk dat dit protocol periodiek wordt herzien of geactualiseerd.

De wijze waarop je opdracht vraagt is zoals de wet dat noemt “vormvrij”. De wijze waarop is niet aan voorwaarden verbonden. Dit zal ook afhankelijk zijn van je eigen werkvorm en samenwerkingen.

Werk je in loondienst? 
Dan wordt de opdrachtrelatie zoals het ook weleens wordt genoemd, vastgelegd in een praktijkprotocol. De werkgever is op de hoogte van je bij- en nascholing en dus je bekwaamheid en geeft via het protocol opdracht voor het geven van anesthesie en boren en vullen van de patiënten in het patiëntenbestand. Het is wel belangrijk dat dit protocol wel periodiek wordt herzien/geactualiseerd.

Werk je als zelfstandig ondernemer en heb je een eigen vestiging?
Dan begint het met een goede samenwerking tussen jou en de tandartsen waarbij je patiënten voor tandheelkundige zorg zijn ingeschreven. Praktisch zou je ervoor kunnen kiezen om jaarlijks om opdracht te vragen aan de betreffende tandartsen, middels het opdrachtformulier in de toolkit (op de pagina naar beneden scollen). Dit kun je schriftelijk doen met toezending van bewijs van bij- en nascholing. Zie ook het informatiedocument stoppen experiment (op de pagina naar beneden scollen).

Werk je als zelfstandig ondernemer zzp’er? Dan werk je in de praktijk van de opdrachtgever en kan de opdracht worden geregeld via een praktijk.

Om functioneel zelfstandig bevoegd te zijn voor anesthesie en boren en vullen, moet je bekwaam en dus bevoegd zijn. Als eerste moet je opgeleid zijn om de handelingen te kunnen uitvoeren. Daarnaast dien je je periodiek bij en na te scholen en dien je de handeling ook “eigen” te houden door deze regelmatig uit te voeren. Voor anesthesie en boren en vullen zijn hiervoor geen wettelijke termijnen vastgelegd.

Functioneel zelfstandig bevoegd betekent dat je bevoegd bent om de handelingen te doen als je jezelf bekwaam acht en je hiervoor opdracht hebt gekregen van de tandarts. Voor welke handelingen je functioneel zelfstandig bevoegd bent, is vastgelegd in de Wet BIG en het besluit “Opleiding- en deskundigheidsgebied mondhygiënist” uit 2006. Hierin staat waarvoor je bent opgeleid en welke handelingen dus allemaal tot je deskundigheidsgebied horen. Hierin staat ook dat je voor anesthesie en boren en vullen van primaire cariës opdracht nodig hebt van een tandarts.

Nee. Tijdens het experiment zijn mondhygiënisten volledig zelfstandig bevoegd voor het maken van röntgenfoto’s. Met het stoppen van het experiment, vervalt deze zelfstandige bevoegdheid en heeft de mondhygiënist dus voor zowel solos’s, bitewings als OPG foto’s een opdracht nodig. Daarnaast dient de tandarts aanwezig te zijn in het pand als de foto’s worden gemaakt voor eventuele tussenkomst.

Werk je in loondienst bij een tandartspraktijk?
Dan was het dus tijdens het experiment mogelijk dat de tandarts niet aanwezig was, maar jij wel de foto’s kon maken. Dit kan dus niet meer vanaf 1 juli 2025.

Tot het deskundigheidsgebied van mondhygiënisten hoort het maken van röntgenfoto’s. Tijdens de opleiding worden zij opgeleid tot Toezichthoudend Medewerker Stralingsbescherming (TMS) voor tandheelkunde basisniveau (voorheen stralingsdeskundige niveau 5A/M).

Er geldt een verplichte nascholing voor mondhygiënisten, Volgens de richtlijn Tandheelkundige radiologie ben je verplicht om jouw kennis over de tandheelkundige radiologie op peil te houden door middel van minimaal 4 nascholingsuren per 5 jaar. Door deze cursus te volgen, wordt voldaan aan de verplichte nascholingseis.

Het stoppen van het experiment betekent niet dat de deskundigheid om röntgenfoto’s te maken komt te vervallen. Om bekwaam en dus bevoegd te blijven, is bij- en nascholing zoals hierboven aangegeven wel vereist.

Een mondhygiënist mag na opdracht en toezicht en tussenkomst van de tandarts foto’s maken. Met andere woorden, een röntgenapparaat bedienen. Dit kunnen bitewings, solo’s en OPG foto’s zijn.

Ben je zelfstandig ondernemend mondhygiënist?
Als bezitter van het TMS-certificaat mag je in dat geval een röntgenapparaat aanschaffen en beheren, maar het is belangrijk te weten dat er geen zelfstandige bevoegdheid is om deze te gebruiken. Een zelfstandig ondernemend mondhygiënist kan wel een tandarts medewerker inzetten, om binnen de mondzorgpraktijk toch foto’s te kunnen maken door middel van de taakdelegatie. Zie hiervoor het informatiedocument stoppen experiment.

Werk je in loondienst?
Dan kun je de opdracht en aanwezigheid regelen via een praktijkprotocol. Hierin is vastgelegd dat de mondhygiënist is opgeleid de foto’s te maken en dus bekwaam en bevoegd is. Verder is vastgelegd dat de werknemer opdracht krijgt voor het maken van de foto’s voor de patiënten die in het patiëntenbestand van de praktijk zijn ingeschreven. Daarnaast ligt vast dat de tandarts aanwezig moet zijn in het pand tijdens het maken van de foto’s voor de mogelijkheid van tussenkomst. Het is belangrijk dat dit protocol periodiek wordt herzien of geactualiseerd.

Nee. Een mondhygiënist was niet en is nu ook niet functioneel zelfstandig bevoegd om röntgenfoto’s te maken. Hoewel je wel geschoold wordt in röntgen tijdens de opleiding Mondzorgkunde is deze handeling niet opgenomen in het besluit “Opleiding- en deskundigheidsgebied mondhygiënist” uit 2006. Voor het maken van röntgenfoto’s gelden de algemene regels voor het delegeren van een voorbehouden handeling. De tandarts geeft opdracht, houdt toezicht en er is een mogelijkheid van tussenkomst. De tandarts dient dus in het pand aanwezig te zijn als de foto’s worden gemaakt, zodat er mogelijkheid is dat hij intervenieert.

Nee, dit mag niet. Zoals hierboven wordt uitgelegd, wordt de opdracht aan een mondhygiënist verleend, van wie de bekwaamheid en bevoegdheid door de opdracht gevende tandarts is getoetst. De opdracht kan dus niet worden “doorgegeven” aan een collega mondhygiënist.
Dan dient de betreffende tandarts ook aan die andere mondhygiënist de opdracht te verlenen.

Nee, dit mag niet. De mondhygiënist aan wie de opdracht wordt verleend, dient hem ook uit te voeren. Dit is namelijk de mondhygiënist van wie de tandarts de bekwaamheid en dus de bevoegdheid heeft vergewist. Als de handeling dan vervolgens door een ander wordt gedaan, klopt die toetsing niet meer. Een mondhygiënist mag een aan hem of haar gedelegeerde handeling voor anesthesie of boren en vullen dus niet aan een andere mondzorgverlener delegeren.

Ja. Als zelfstandig ondernemend mondhygiënist mag je personeel aannemen. Dit kan een balie assistent zijn, maar ook een (preventie) assistent. De preventie assistent heeft geen vastgelegd deskundigheidsgebied. Als de mondhygiënist opdracht krijgt voor anesthesie en het boren en vullen, mag de mondhygiënist deze niet door de assistent laten uitvoeren. Diegene die de opdracht krijgt, voert hem uit.

Welke handelingen mag de assistent dan wel uitvoeren?
Dit betreffen dan de niet voorbehouden handelingen (pps 1 patiënten) die in het kader van preventie kunnen worden uitgevoerd, risicovolle handelingen zoals reinigen van pockets vanaf 4, pps2 en 3 patiënten behoren toe aan de mondhygiënist.

Ja, je bent nog steeds rechtstreeks toegankelijk. Als het experiment stopt, stopt de BIG-registratie en de volledig zelfstandige bevoegdheid voor het geven van anesthesie, het boren en vullen en het maken van foto’s. Dit verandert echter niets aan de rechtstreekse toegankelijkheid van de mondhygiënist.
Zelfstandig ondernemende mondhygiënisten blijven rechtstreeks toegankelijk voor patiënten wat betekent dat patiënten geen verwijzing nodig hebben om een afspraak te maken.

Het stoppen van het experiment heeft geen gevolgen voor het kunnen werken als zelfstandig ondernemer. Het werken als zzp’er is echter onderhevig aan wijzigingen in de handhaving op schijnzelfstandigheid en ingediende wetsvoorstellen.
Het stoppen van het experiment heeft dus geen effect, echter andere regelgeving en handhaving door de Belastingdienst wel. Lees hier meer. (alleen voor leden, eerst inloggen).

Ja, dit kan net als voordat het experiment van start ging. De mondhygiënist is en blijft ook rechtstreeks toegankelijk voor patiënten, dus zonder verwijzing van een tandarts. Echter, zonder zelfstandige bevoegdheid moet je voor bepaalde handelingen zoals röntgenfoto’s maken of anesthesie toepassen een opdracht krijgen van een tandarts. Dit betekent dat goede samenwerkingsafspraken met een tandarts belangrijk zijn om deze handelingen uit te voeren.

• Vanaf 1 juli 2025 moet er opdracht gevraagd/gegeven worden voor anesthesie en boren en vullen van primaire cariës. Als mondhygiënist in loondienst werk je in de praktijk van een opdrachtgever en kan de opdracht via een praktijkprotocol geregeld worden. In dat protocol wordt de bij- en nascholing als voldoende verklaard en geeft de tandarts opdracht aan bij naam en toenaam genoemde mondhygiënisten voor de betreffende handelingen op de in de praktijk ingeschreven patiënten.
• De titel geregistreerd-mondhygiënist is vanaf 1 juli 2025 niet meer van toepassing. Dit moet aangepast worden op de website van de praktijk, naambordjes en alle andere uitingen, zoals facturen, briefpapier, sociale media etc. Het is verstandig dit met de werkgever te bespreken.

Nee. Als je als zelfstandig ondernemer lid bent van NVM-mondhygiënisten, dan ben je automatisch aangesloten bij de NVM-klachtenregeling via de SKGE en de NVM-geschillenregeling via het SGIM. Een beroepsaansprakelijkheidsverzekering dien je zelf af te sluiten, maar hoeft niet te worden aangepast wanneer het experiment stopt.

• Vanaf 1 juli 2025 moet er opdracht gevraagd/gegeven worden voor anesthesie en boren en vullen van primaire cariës. Als zzp-mondhygiënist werk je in de praktijk van een opdrachtgever en kan de opdracht via een praktijkprotocol geregeld worden. In dat protocol wordt de bij- en nascholing als voldoende verklaard en geeft de tandarts opdracht aan bij naam en toenaam genoemde mondhygiënisten voor de betreffende handelingen op de in de praktijk ingeschreven patiënten.
• De titel geregistreerd-mondhygiënist is vanaf 1 juli 2025 niet meer van toepassing. Dit moet aangepast worden op de site, naambordjes, en alle andere uitingen, zoals facturen, briefpapier, sociale media etc.

• Vanaf 1 juli 2025 moet er opdracht gevraagd/gegeven worden voor anesthesie en boren en vullen van primaire cariës. De wijze waarop is vormvrij, maar je kunt hiervoor het opdrachtformulier gebruiken dat NVM-mondhygiënisten heeft opgesteld.
• De titel geregistreerd-mondhygiënist is vanaf 1 juli 2025 niet meer van toepassing. Dit moet aangepast worden op de site, naamborden, en alle andere uitingen, zoals facturen, briefpapier, social media, etc.